Duurzame verpakkingen: een uitdaging voor de voedselveiligheid?

Materialen die in contact komen met voedingsmiddelen moeten voldoen aan uitgebreide en complexe wetgeving. Het gaat dan bijvoorbeeld om verpakkingen of een lopende band in een productie-omgeving. Verordening (EG) nr. 1935/2004 moet ervoor zorgen dat verpakkingen en andere materialen veilig met voeding of dranken in contact kunnen komen en er geen ongewenste schadelijke stoffen migreren naar het voedingsmiddel. En ook per land gelden verschillende (aanvullende) eisen aan voedselcontactmaterialen, binnen en buiten de EU. Zo geldt in Amerika, China en Japan bijvoorbeeld ook specifieke regelgeving voor voedselcontactmaterialen. Ondertussen kiezen steeds meer producenten en retailers voor duurzame verpakkingen. En de eisen voor bio-verpakkingen zijn volop in ontwikkeling. Kortom: het is belangrijk te weten wat er voor uw voedselcontactmaterialen precies vereist is, voordat u uw product op de markt brengt. Sander Aalders, Business development manager packaging en food contact materials bij Eurofins Packaging vertelt waar u op moet letten. 

“Een verpakking mag geen schade aanrichten aan de gezondheid en geen invloed hebben op de geur, kleur en smaak van een voedingsproduct. Het is essentieel dat er tijdens de productie of tijdens het verpakken geen schadelijke stoffen migreren naar het voedingsproduct”, vertelt Aalders. “Producenten van materialen die met voedsel in contact komen, zijn verplicht om een Declaration of Compliance – een DOC – op te stellen. Daarin lichten zij toe dat aan de wetgeving is voldaan.”

Lopende band, plastic vork of verpakking?

Zo’n DOC bevat een samenvatting van de migratie-analyseresultaten of modelberekeningen. Aalders: “Bovendien staat erin voor welke toepassing de verpakking geschikt is: een product met hot filling of long term storage of juist voor korter contact met een voedingsproduct. Het maakt verschil of een voedingsproduct in contact komt met lopende band of een plastic vork of dat u datzelfde materiaal uitkiest als verpakking. Want bij langdurig contact of bij verhoogde temperaturen neemt het risico op migratie van ongewenste stoffen toe. Daarom moet het product worden getest op een manier die het te verwachten contact tussen het product en het levensmiddel zo dicht mogelijk benadert.”

Declaration of Compliance & interpretatie

Het is dus zaak om zo’n DOC te raadplegen, zodat u zeker weet dat u met uw verpakte product aan alle wetgeving of richtlijnen voor de voedselveiligheid voldoet. Verschillende wetten en richtlijnen geven voorbeelden van welke informatie in een DOC moet staan en de industrie wordt geadviseerd zich aan die lay-outs te houden. Daarnaast is er een richtlijn over welke DOC-informatie verplicht verstrekt moet worden in de verschillende onderdelen van de supply chain. Aalders: “De interpretatie van zo’n DOC is weleens lastig. Soms is de informatie in de DOC net niet specifiek genoeg om direct te kunnen zeggen of u het voedselcontactmateriaal kunt gebruiken voor de toepassing die u in gedachten heeft. Wanneer klanten problemen ondervinden bij het interpreteren van een DOC helpt ons deskundige adviesteam met een documentcontrole om te bepalen of producten voldoen aan de laatste regelgeving en geschikt zijn voor de specifieke voedseltoepassing.” 

Materiaal-specifieke wetgeving

Naast de overkoepelende Verordening (EG) nr. 1935/2004 voor alle voedselcontactmaterialen, geldt nog materiaal-specifieke wetgeving in Europa. Bijvoorbeeld Verordening (EG) nr. 10/2011 voor plastics. Aalders: “Deze regelgeving bestaat uit een lijst van zo’n 1.200 substanties, die gebruikt mogen worden voor het vervaardigen van voedselcontactmaterialen. Aan ongeveer 400 van deze substanties hangen specifieke migratielimieten, die aangeven hoeveel van deze stoffen maximaal mogen migreren van het materiaal naar het voedingsproduct. Er volgen regelmatig updates voor de regelgevingen, die grote invloed hebben op de testeisen.”  

Nationale regelgeving

Voor andere materialen, zoals papier, karton en printing inkts, bestaat geen materiaal-specifieke EU-wetgeving. “In dat geval kijken we naar leidende nationale regelgevingen in de markt, zoals de Warenwet in Nederland, de FDA in Amerika en de BfR in Duitsland. Daarnaast zijn er nog sectorrichtlijnen voor veilige voedselcontactmaterialen. De hoeveelheid aan materialen, soorten stoffen en de verschillende regelgevingen en richtlijnen maken het complex”, vertelt Aalders.

Iedere verpakking is anders

Alle lagen van een verpakking moeten voedselveilig zijn. Aalders: “In kunststof zitten vaak kleurstoffen en andere additieven, maar klanten moeten ook rekening houden met bijvoorbeeld print-inkt en lijm. Ook die stoffen uit de verpakking kunnen migreren naar het voedingsproduct en vormen een potentieel risico. Elk type verpakking is weer anders, met een andere combinatie van stoffen. Daarom is het opstellen van testplannen voor migratie altijd maatwerk. Daar helpen wij verpakkingsfabrikanten en voedselproducenten of retailers bij, met het opzetten van de meest efficiënte en effectieve monitoringsplannen voor hun situatie. Met zo’n monitoringsplan op maat, voldoen zij aan alle wetgeving en testen zij slim, aan de hand van risicoanalyses, worst case berekeningen en modelberekeningen. Zo sluiten we overbodige testen uit.”  

Duurzaam verpakken: een nieuwe uitdaging

Volgens Aalders zijn duurzame verpakkingen op dit moment nog een uitdaging voor de voedselveiligheid. “Als alternatief voor normaal plastic, gebruiken steeds meer voedselproducenten verpakkingen die zijn vervaardigd van verschillende typen biopolymeren. Die zijn vaak samengesteld uit maïs, bamboe of suikerbiet en gemixt met bijvoorbeeld PLA. Zeer interessant voor foodbedrijven en retailers die hun verpakkingen duurzamer willen gaan inkopen. Bij bio-materialen worden de natuurlijke grondstoffen vaak tot op molecuulniveau afgebroken en gebruikt voor het maken van plastic. Deze bioplastics moeten ook voldoen aan de eisen voor plastic, zoals beschreven in Verordening (EG) nr. 10/2011 - met inbegrip van de eis voor een DOC.” 

Niet geschikt voor elk type voeding

Deze biopolymere verpakkingen zijn veelbelovend, maar nog niet geschikt voor elk type voeding. Aalders: “Ook hier geldt: onderzoek eerst goed voor welke toepassing de verpakking geschikt is, door meer informatie op te vragen bij de verpakkingsleverancier. In het lab zien we bijvoorbeeld dat sommige bio-verpakkingen niet geschikt zijn voor zure levensmiddelen. En bio-verpakkingen worden blootgesteld aan hoge temperaturen vormen ook nog een uitdaging.”

Gerecycled plastic & PET

Ook andere materialen zijn veelbelovend, maar vragen als het op voedselveiligheid aankomt extra onderzoek. Bijvoorbeeld gerecycled plastic of PET. Aalders: “Als gerecycled plastic wordt verwerkt inclusief goedkope drukinktkarton, is dat niet automatisch geschikt voor voedsel- en drankverpakkingen. Voor gerecyclede plastics van verschillende kleuren en samenstellingen is het lastig te bepalen welke stoffen erin zitten en wat er uitkomt in termen van migratie. Voor gerecycled PET geldt dat het belangrijk is om te kunnen aantonen dat het gaat om door EFSA goedgekeurd gerecycled PET, als u dat gaat gebruiken voor de verpakking van uw voeding en dranken. Kortom: op het gebied van duurzaam verpakking verwacht ik de komende periode nog innovaties en ontwikkelingen uit de verpakkingsbranche!”

Meer weten?

Wilt u meer weten over voedselcontactmaterialenwetgeving of -compliance? Of bent u op zoek naar migratie-analyses? Eurofins kan migratietesten uitvoeren voor uw voedselcontactmaterialen en verpakkingen. Daarnaast voeren we document reviews uit, voor de juiste interpretatie van de DOC’s. Lees hier meer informatie of neem direct contact met ons op via +31(0)888 31 03 30 of foodsafetysolutions@ftbnl.eurofins.com.