Waterkwaliteit tijdens voedselproductie: alles op orde?

De waterkwaliteit van iedere voedingsproducent moet in orde zijn. Maar wat als er volgende week een inspectie volgt: bent u er dan zeker van dat u een analysecertificaat ontvangt zonder onvoldoendes? De uitslag van het wateronderzoek blijkt weleens verrassend. Het beheren van de waterkwaliteit gaat niet vanzelf. Tot aan de watermeter garandeert het drinkwaterbedrijf de waterkwaliteit, daarna is het aan u. Het gebruik van een ‘reinwaterkelder’ of het aansluiten van toestellen kan de waterkwaliteit verminderen, als er iets misgaat. En wat als u stoom gebruikt in uw product? Hoe zit het dan? Ontdek hier hoe u zeker kunt zijn van uw waterkwaliteit en met een gerust hart een audit tegemoet gaat. Bemonster maar!

We weten natuurlijk allemaal dat het drinkwaterbedrijf tot aan de watermeter verantwoordelijk is voor de waterkwaliteit. Hoe weet u of u met uw beheersmaatregelen goed zit om de waterkwaliteit in uw drinkwaterinstallatie hoog te houden? Paul Blom, waterexpert bij C-mark, legt het uit: “Zolang u controleert, bijhoudt en beheert zoals de wetgeving voor drinkwaterinstallaties dat voorschrijft, zit het inderdaad goed. Maar het vraagt de nodige maatregelen. Het begint allemaal bij gedegen kennis van de drinkwaterinstallatie. Welke installaties en toestellen zijn erop aangesloten? Worden alle leidingen voldoende gebruikt, zitten er geen doodlopende leidingdelen in de installatie en is de terugstroombeveiliging goed? Dat zijn belangrijke vragen. Door op die manier door de installatie heen te gaan en risico’s vast te leggen, ontstaat inzicht.”

Het borgen van stoom- en waterkwaliteit

Water dat in contact komt met voeding of als ingrediënt dient voor voeding, moet van drinkwaterkwaliteit zijn. Iedere voedingsproducent moet aantonen dat het water voldoet aan de normen van de Drinkwaterwet en het Drinkwaterbesluit. Het Drinkwaterbesluit is een invulling van Richtlijn 98/83/EG, inclusief bijbehorende meetprogramma’s. Als moet worden afgeweken van het Drinkwaterbesluit, bent u als voedingsproducent verplicht Richtlijn 98/83/EG te hanteren als belangrijkste bron, in plaats van het Drinkwaterbesluit. Het is dan wel zaak dat u de risico’s beheerst van mogelijke afwijkingen ten opzichte van de Richtlijn met de HACCP-beginselen, zodat het gebruik van water geen nadelige gevolgen kan hebben voor het levensmiddel als eindproduct. Neem bijvoorbeeld stoom dat als ingrediënt voor voeding wordt gebruikt. Stoom is geen drinkwater, maar gecondenseerd water. Het Drinkwaterbesluit kan hier niet op worden toegepast. Het gehele traject van drinkwater tot stoom zal dan met de HACCP-beginselen moeten worden beheerst, met als kernbron Richtlijn 98/83/EG*.

Stoomketel: alleen stoom of ook (vervuild) water?

Belangrijk, want stel: het is maandagochtend. Uw productieproces start op. De stoomketel wordt hard aan het werk gezet. Blom: “Het kan zijn dat de ketel in zo’n geval natte stoom produceert. Er komt dan ketelwater mee – ook wel ‘carry over’ genoemd. En dan kan het misgaan: er kan ketelwater in uw product terechtkomen. Van groot belang is de water(voor)behandeling ook onder de loep te nemen. Als water verdampt, blijven de zouten achter in de ketel. Als die zouten in de ketel achterblijven, kunnen die de waterkwaliteit achteruit brengen. Naast de kans op corrosie en afzetting, zal ook de kans op ‘carry over’ toenemen. Het beheer van de stoomketel is daarmee een belangrijke zaak. Door het proces te inventariseren en een logboek bij te houden van de acties die u uitvoert, ontstaat grip op het beheer. Via een onderzoek naar het ketelwater gaan we na of de beheersmaatregelen goed zijn en of de installatie naar behoren functioneert. Aangevuld met een monster en analyse van de (gecondenseerde) stoom heeft u het plaatje compleet. Zo borgt u de kwaliteit.”

Reinwaterkelder of breektank: waterdicht?

Er zijn voedingsproducenten die het water opslaan in een reinwaterkelder of breektank, direct na de watermeter. Zo is er een grotere watervoorraad voorhanden bij tijdelijk grote vraag. Blom: “Als zo’n reinwaterkelder of breektank niet volgens de richtlijnen is gebouwd of geïnstalleerd, kunnen onhygiënische situaties ontstaan. Datzelfde geldt voor onvoldoende beheer. Als er iets kan binnendringen in de reinwaterkelder of breektank, kan dat water bijvoorbeeld besmet raken met de E. coli-bacterie. En dat wilt u te allen tijde voorkomen. Voer daarom regelmatig een check uit en bepaal welke onderhoudsmaatregelen noodzakelijk zijn.” Dit is niet alleen een aanbeveling, maar ook een verplichting die voortvloeit uit het Drinkwaterbesluit.

Correcte terugstroombeveiliging

Wie een toestel gebruikt dat een chemisch middel bevat (reinigingsmiddel), loopt het risico dat dit middel in het waternet terechtkomt. Blom: “Dat kan gebeuren als er een onjuiste toestelbeveiliging is geïnstalleerd of als de betreffende beveiliging niet goed werkt. Door terugstromen of terugpersing kan het chemisch middel in de hele drinkwaterinstallatie terecht komen. Het gaat niet alleen om potentiële chemische verontreinigingen, maar ook om bacteriologische. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een niet goed aangesloten wasinstallatie. Het vuile waswater kan in bepaalde situaties terug de installatie instromen. De toestelbeveiligingen moeten daarom voldoen aan de voorschriften van de NEN1006, waar het drinkwaterbedrijf of de NVWA steekproefsgewijs op controleert. U kunt uw installatie altijd laten doorlichten, om te controleren of de terugstroombeveiligingen aan de eisen voldoen. Daarnaast moet u jaarlijks (laten) controleren of de terugstroombeveiligingen nog juist functioneren.”

Quickscan & begeleiding naar de ideale situatie

Ook een haspel die niemand gebruikt, kan al roet in het eten gooien. Maar dan kan het ook vanuit legionella-perspectief misgaan. Dat is ook het geval bij koeltorens en nood- en oogdouches. Bij waterkwaliteit heeft u te maken met verschillende invalshoeken (bacteriologisch/chemisch) en met verschillende eisen en wetgeving. Zowel de Arbowet als de Omgevingswet stelt eisen aan de waterkwaliteit vanuit veiligheidsoogpunt. C-mark, de specialist op het gebied van waterkwaliteit en waterveiligheid binnen Eurofins Food, Feed, Water helpt u graag om uw waterkwaliteit op orde te krijgen of te houden. Tijdens een quickscan checken we de verschillende waterstromen, zoals ijswater, stoom, proceswater en schoonmaakwater. We inventariseren alle watersoorten en bekijken welke beheerstaken al zijn opgesteld. Ook stellen we vast welke wateronderzoeken er minimaal moeten worden uitgevoerd met bijbehorende meetfrequentie, plus de waardes die u moet aanhouden ter controle van uw processen. Alle tekortkomingen die tijdens de quickscan aan het licht komen, kunnen we samen wegwerken. Wij begeleiden u graag naar de ideale situatie. Iets voor u? Neem contact op met ons op via 088-831 05 00 of water@c-mark.nl. Met de juiste risico-inventarisatie, beheersmaatregelen en controle van de maatregelen, bent u klaar voor iedere audit. Laat die audit maar komen!

* Deels vervangen door RICHTLIJN (EU) 2015/1787